پروانه چوب خوار پسته (کرمانیا)
پروانه چوب‌خوار پسته یکی از آفات مهم پسته است که در کلیه مناطق پسته‌کاری ایران گسترش دارد. حشره کامل پروانه کوچکی است با بال‌های جلویی متمایل به سیاه (شکل 1).
لاروها در موقع خروج از تخم، ریز و سفیدرنگ و تا سن سوم فاقد پا هستند. ولی در لاروهای سن چهارم، رنگ بدن خاکستری مایل به سیاه گردیده و همچنین سه جفت پای سینه‌ای و پنج جفت پای شکمی روی بدن لاروها ظاهر می‌گردد. پیله شفیرگی این حشره کشیده و به شکل یک قایق وارونه دیده می‌شود (شکل 2).
آفات مهم و خسارت‌زا در اوایل فصل رویشی درختان پسته
این آفت زمستان را به‌صورت لارو سن آخر (سن چهارم) در داخل شاخه‌های پسته سپری می‌کند. لاروهای سن آخر حدود اوایل اسفند از شاخه‌ها خارج شده و در روی سرشاخه‌ها با تنیدن پیله به شفیره تبدیل می‌شوند.
در شرایط اقلیمی و آب‌وهوایی مناطق پسته‌کاری کشور، در طی فصل زراعی تعداد زیادی از آفات بر روی درختان پسته فعالیت می‌نمایند. تعدادی از این آفات در اوایل فصل رویشی (اواسط اسفندماه تا اوایل اردیبهشت‌ماه) که از مراحل حساس گیاه و میوه پسته می‌باشند، بر روی درختان پسته تغذیه و ایجاد خسارت می‌کنند.
در مبارزه و کنترل آفات، اوایل فصل در مواردی با توجه به فعالیت هم‌زمان چند آفت اصلی و فرعی و به‌منظور جلوگیری به‌موقع از خسارت آفات و کاهش هزینه‌ها، لازم است از بیش از یک روش کنترلی و یا اختلاط آفت‌کش‌ها استفاده شود. بدین منظور لازم است ضمن درنظرگرفتن آفت یا آفات اصلی و مهم، جمعیت و میزان خسارت سایر آفات موجود در باغ نیز مدنظر قرار داده شده و روش مبارزه و فرموله سم‌پاشی بر اساس کلیه آفات موجود و خسارت‌زا انتخاب شود.
در ادامه با تعدادی از آفات مهم و خسارت‌زا که در ابتدای فصل رویشی بر روی درختان پسته فعالیت نموده و موجب ایجاد خسارت می‌گردند، آشنا می‌شوید.
دوره شفیرگی (20 تا 25 روز) حشرات کامل در اوایل بهار ظاهر می‌شوند. حشرات ماده تخم‌های خود را به‌طور انفرادی و روی محور خوشه‌ها و یا در رأس شاخه‌های جوان همان سال می‌گذارند. پس از تفریخ تخم، لاروها به داخل خوشه یا شاخه پسته نفوذ می‌کنند (شکل 3).
لاروهایی که وارد خوشه می‌شوند از داخل محور خوشه تغذیه نموده و به سمت انتهای خوشه حرکت می‌کنند. این لاروها در اواخر خردادماه به نزدیکی انتهای خوشه رسیده و به دلیل باریک شدن محور خوشه به شکل حلقه‌ای در داخل آن یک دور می‌زنند و ارتباط میوه‌های قسمت بالایی را با خوشه اصلی قطع و در نتیجه باعث خشک‌شدن میوه‌های رأس خوشه می‌گردند، که گاهی تعداد این میوه‌ها به 5 تا 7 عدد می‌رسد.
تغذیه لاروها از محور شاخه‌ها و ایجاد کانال لارو در داخل شاخه‌های جوان، باعث ازبین‌رفتن مغز شاخه‌ها شده و در نتیجه باعث توقف رشد و کوتاه ماندن شاخه‌ها می‌گردد. تغذیه لاروها از محور شاخه‌ها حتی می‌تواند موجب اختلال در گلدهی درختان پسته در سال بعد نیز بشود.
با توجه به زیست‌شناسی و مراحل زندگی آفت، اوایل فصل بهار مناسب‌ترین زمان برای مبارزه و کنترل آفت می‌باشد و در سایر ماه‌های سال، آفت عمدتاً در مراحل مختلف لارو بوده و در داخل سرشاخه و خوشه پسته قرار داشته و از دسترس سموم خارج است.
کنترل و مبارزه
روش‌های تخمین جمعیت آفت:
- شمارش خوشه‌های آلوده به‌ویژه در زمان برداشت.
- شمارش پیله‌ها و سوراخ خروجی حشرات کامل.
- چیدن سرشاخه‌ها و تعیین درصد آلودگی.
تعیین زمان مبارزه:
بازدید از سرشاخه‌ها و تعیین درصد خروج لاروها و تشکیل پیله شفیرگی
استفاده از تله فرمونی و شکار حشرات کامل نر.
مبارزه شیمیایی:
زمان مبارزه: در مرحله تخم و لارو سن اول (یک هفته بعد از peak خروج حشرات کامل).
حشره‌کش رانر: 0.5 لیتر در هزار لیتر آب.
حشره‌کش مچ (لوفنورون): 1.5 لیتر در هزار لیتر آب.
حشره‌کش لوفوکس: 1.5 لیتر در هزار لیتر آب.
مبارزه غیر شیمیایی:
مبارزه طبیعی: پارازیتیزم طبیعی لاروها و شفیره‌های آفت توسط زنبورهای پارازیتوئید تا 45% می‌باشد.
مبارزه زراعی: هرس شاخه‌ها تا حدی در کنترل جمعیت پروانه چوب‌خوار پسته مؤثر است.
